SANATIN TEKNİK HÂLİ… MİMARLIĞIN SANATSAL BOYUTLARI

Bilindiği üzere sanatın pek çok bileşeni bulunmaktadır. En önemlisi insanda coşkun ve hoş duygular uyandırmasıdır bence… Bu sayımızda mesleğimin çeşitli açılımlarla insana bu hoş duyguları nasıl ve nerelerde sunduğunu incelemek istedim…

Sanat görsel, işitsel, dokunsal sunduğu duyguları harmanlayarak, sentezleyerek üç boyutlu dünyaya Mimarlıkla uyarlamaktadır. Mimarlık sanatın teknik bir izdüşümüdür diyebiliriz.

Bileşenler sanatta tek bir kimlik yaratacak şekilde bir araya geliverirler ve hoş bir esinti bırakırlar ruhumuzda. Bu bağlamda bu konuda bazı görüşlere yer vermesek olmaz diyerek sözü ilk olarak Germano Celant’a bırakıyoruz. ‘ Mimarlık, Sanat kaleydoskopunda mekân organizasyonudur’ demiş Celant.

Mimarlık karmaşıktır, gerekliliklerle doğmuştur ve diğer pek çok kavramla ilişkilidir; bu sebeple de diğer sanatların içinde farklılaşmış,

öne çıkmıştır. Farklı alanlarda uzman pek çok kişinin çoklu iletişim kurmasını gerektirir.

Sanatın sınıflandırılması ve o arada mimarlığın konumu üzerinde filozofların da çalışmaları ve açıklamaları olmuştur. Örneğin Immanuel Kant (1724-1804), sanatı, estetik sanat ve mekanik sanat olarak iki ana gruba ayırıyor, mimarlığı heykelle birlikte estetik sanatın alt gruplarından plastik sanatlar arasına yerleştiriyordu. Kant’a göre heykel ile mimarlık “Plastik Sanat”ın iki temel dalıdır. W. Friedrich Hegel’e (1770-1831) göre ise mimarlık, sembolik (simgesel) bir sanattır; buna karşılık heykel klasik; resim, müzik, şiir de romantik sanatlar arasındadır. Yine Hegel’e göre “mimarlık” bütün sanatların anasıdır.”

Ayrıca 20. yy. mimarlık kuramcısı Bruno Zevi de, “İç mekânı, kentsel mekânı, ekonomik, toplumsal, entelektüel, teknik, işlevsel, mekânsal dekoratif değerleri ile coşku ve hayranlık yaratan yapı, mimarlık yapıtıdır.” diye anlatılıyor mimarlığın sanatsal boyutunu…

Mimarlığın konumunu daha iyi belirlemek üzere Antik Çağ’dan beri bazı formüllere de başvurulmuştur.

Mimarlık = İşlev + (Strüktür + Konstrüksiyon) + Sanatsal Değer.

Mimarlığın oluşması bu üç etmenin kabul edilebilir ölçülerde bir arada bulunmasına bağlıdır.

Ünlü Rus mimar Felix Novikov yukarıdaki formülü biraz değiştirerek yeni bir formül halinde sunmuştur. Buna göre;

Mimari = (Bilim + Teknoloji) x Sana Çarpanlardan birinin azalması, sıfıra yaklaşması toplamda mimari değerin de sıfıra yaklaşmasına yol açıyor. Kaldı ki bu formüle göre, sanatsal değeri 0 olan bir yapının değeri de aynı oranda 0’lanıyor… (Yutan Eleman Etkisi),

Bizden bir mimar olan Bülent Özer de, Novikov’un önerisini geliştirerek, Mimarinin denklemsel sunuluşunu aşağıdaki şekle dönüştürmüştür:

Mimari=Fonksiyon x (Strüktür+Konstrüksiyon) xSanatsal Değer

Mimarlığın sanat yolunu ünlü ABD’li bir mimarın bakış açısından dinleyelim bu kez: Frank Lloyd Wright’a göre, “Mimarlık biçim haline gelmiş yaşamdır.” Wright’ın da Hegel gibi, Mimarlığı ana sanat olarak benimsediğini biliyoruz. Yine Wright’a göre, “her büyük mimar-kaçınılmaz olarak- büyük bir şairdir. Zamanını, gününü, çağını yansıtmanın büyük bir özgün yorumcusu olmak zorundadır.

Şimdi geçen sayılarda işlediğimiz duayen mimar Antoni Gaudi’nin eserleri sanat değil de nedir mesela? Hoş duygular yaratıyor sıradanlıktan oldukça uzak, çok işlevsel ve rengârenk olmaları da cabası… Kullanılan malzemelerin esnekliği, yeni yapılandırmalar, kısacası sentez var Mimarlık Sanatında…  Teknik kullanılarak yapılan ama tekniğe sıra dışı bir boyut atlatan bir sanat.

Mimarlık da, her meslek gibi, laf olsun diye yapılıyor olabilir ama biliyorum ki onu severek işleyenin elinde bir yıldız gibi, nadide birer sanat eseri gibi doğarsa şayet eserler, o mimarın  ‘Kaynak’la temasını şöyle bir düşünmek gerek…

Zaten aşkın olan herhangi bir şey, Yüce bir Kaynak desteği olmaksızın ilham edilemezdi…

İlhamınız bol, gününüz aydın olsun!